भारत हा जगातील काही सर्वात जुन्या आणि श्रीमंत इतिहासाचे घर आहे. प्रत्येक शहर, प्रत्येक राजवाडा आणि प्रत्येक रस्त्याची एक अनोखी कहाणी आहे. आपण अनेकदा या शहरांचे वैभव, त्यांच्या बाजारपेठा, अन्न, इमारती आणि संस्कृती पाहतो, परंतु फार कमी लोकांना माहिती आहे की भारतातील अनेक मोठी आणि सर्वात प्रमुख शहरे मुस्लिम शासकांनी स्थापन केली होती.
इतिहासाच्या पानांमध्ये हे स्पष्टपणे नोंदवले गेले आहे की दिल्ली, लखनौ, आग्रा, अहमदाबाद आणि हैदराबाद सारखी शहरे केवळ स्थापन झाली नाहीत तर इतकी विकसित झाली की ती जगभर प्रसिद्ध झाली. त्यांचे निर्माते सुलतान, नवाब आणि वेगवेगळ्या काळात राज्य करणारे सम्राट होते, ज्यांनी केवळ राज्य केले नाही तर असा वारसा सोडला जो आजही आपल्या देशाचा वैशिष्ट्य आहे. चला तर मग भारतातील पाच प्रमुख शहरांबद्दल जाणून घेऊया जे मुस्लिम शासकांनी स्थापन केले आणि इतिहासात अमर झाले.
लखनौ, नवाबांचे शहर – लखनौचा इतिहास रंजक आहे. नवाबांच्या कारकिर्दीत त्याला एक नवीन ओळख मिळाली असे मानले जाते. नवाब सआदत अली खान आणि नंतर नवाब असफ-उद-दौला यांच्या कारकिर्दीत लखनौला राजधानी बनवण्यात आले. त्यांनी भव्य इमारती, अद्वितीय स्थापत्य शैली, मोठे बाजार आणि उत्कृष्ट रस्ते बांधले. म्हणूनच आज लखनौ केवळ त्याच्या संस्कृतीसाठीच नाही तर त्याच्या जगप्रसिद्ध पाककृतींसाठी, विशेषतः टुंडे कबाब, निहारी आणि सीख कबाबसाठी देखील ओळखले जाते. नवाबांनी या शहराला एक सांस्कृतिक केंद्र म्हणून विकसित केले ज्याला आपण आता अवधचा अभिमान म्हणतो.
शतकानुशतके जुनी दिल्लीची राजधानी – दिल्लीचा इतिहास अनेक राजवंशांच्या उदय आणि पतनाच्या कथांनी भरलेला आहे. सुरुवातीला ते पृथ्वीराज चौहानच्या राजवटीत होते, परंतु मुहम्मद घोरीने पृथ्वीराजचा पराभव केल्यानंतर, लोकसंख्या कमी झाली आणि शहर जवळजवळ ओसाड झाले. घोरीचा सेनापती कुतुबुद्दीन ऐबक याने नंतर दिल्लीजवळ एक नवीन शहर स्थापन केले आणि जेव्हा गुलाम राजवंशाने आपली सल्तनत स्थापन केली तेव्हा त्याने दिल्लीला आपली राजधानी बनवले.
त्यानंतर, खिलजी, तुघलक, लोधी आणि नंतर मुघलांनी दिल्लीला त्यांचे सत्तेचे केंद्र बनवले. अकबराच्या काळात, दिल्ली हे जगातील सर्वात महत्वाचे आणि सर्वात मोठे शहर मानले जात असे. आजही, दिल्लीच्या रस्त्यांवर मुघल प्रभाव स्पष्टपणे दिसून येतो. कुतुबमिनार, पुराण किल्ला, लाल किल्ला आणि जामा मशीद याची साक्ष देतात.
आग्रा, एक मुघल स्वप्न –
आग्र्याची स्थापना सुलतान सिकंदर लोदीने केली होती. नंतर, जेव्हा मुघलांनी भारतावर राज्य केले, तेव्हा आग्रा काही काळासाठी त्यांची राजधानी होती. सम्राट शाहजहानने आग्रा हे जगातील सर्वात सुंदर शहर बनवण्याचे स्वप्न पाहिले होते आणि त्याने ते प्रत्यक्षात आणले.
त्यांच्या काळात बांधलेले ताजमहाल आणि लाल किल्ला आजही आग्रा हे जगातील सर्वात प्रसिद्ध पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. आज, आग्राची लोकसंख्या २.३ दशलक्षाहून अधिक आहे आणि ते भारताचे एक प्रमुख ऐतिहासिक आणि आर्थिक केंद्र आहे.
अहमदाबाद, गुजरातचा अभिमान –
अहमदाबाद शहराची स्थापना गुजरातच्या सुलतान अहमद शाहने केली होती. आपले राज्य स्थापन केल्यानंतर, त्याने एक नवीन, भव्य शहर बांधले, जे आज देशभर अहमदाबाद म्हणून ओळखले जाते.
गुजरात सल्तनतच्या काळात, येथे अनेक सुंदर मशिदी, राजवाडे आणि इमारती बांधल्या गेल्या होत्या, ज्यांची वास्तुकला आजही पर्यटकांना आकर्षित करते. अहमदाबाद नंतर व्यापार आणि उद्योगाचे एक प्रमुख केंद्र बनले आणि आज ते भारतातील सर्वात विकसित शहरांपैकी एक आहे.
हैदराबाद, निजामांचे अद्वितीय शहर – हैदराबादची स्थापना कुतुब शाही राजघराण्याचा शासक कुतुब मुल्क (कुतुब शाहरू) याने केली होती. हे शहर चारमिनारच्या सावलीत वाढले आणि लवकरच दक्षिण भारतातील एक प्रमुख सांस्कृतिक केंद्र बनले. मुघलांच्या पतनानंतर, निजामांनी हैदराबादवर एक वेगळे रियासत म्हणून राज्य केले. निजामच्या काळात हे शहर व्यापार, कला, शिक्षण आणि संस्कृतीचे केंद्र बनले. आज, हैदराबाद त्याच्या बिर्याणी, भव्य इमारती, आयटी हब आणि ऐतिहासिक वारशासाठी जगभरात प्रसिद्ध आहे.
