भारतीय हवाई प्रवाशांनी पहिल्यांदाच अशी परिस्थिती पाहिली, जेव्हा देशातील सर्वात मोठी विमान कंपनी इंडिगोच्या शेकडो उड्डाणे एकाच वेळी रद्द करण्यात आली, तासन्तास थांबविण्यात आली आणि विमानतळांवर गोंधळ उडाला. दिल्ली, मुंबई, बेंगळुरू आणि हैदराबादमधील जवळजवळ प्रत्येक प्रमुख विमानतळावर प्रचंड गर्दी, लांब रांगा आणि त्रासलेले प्रवासी दिसून आले. एका वेळी, 550 हून अधिक उड्डाणे रद्द करण्यात आली, जे इंडिगोच्या इतिहासातील सर्वात मोठे अपयश मानले जाते आहे. पण प्रश्न असा आहे की हे का घडले, इंजिन अचानक बिघडले का, तांत्रिक समस्या आली का की हवामानामुळे खेळ बिघडला?
या संपूर्ण परिस्थितीचे मुख्य कारण म्हणजे ‘फ्लाइट ड्युटी टाइम लिमिट’ हा नवीन नियम. या नियमांमध्ये पायलट आणि क्रू मेंबर्सच्या कामाच्या तसेच विश्रांतीच्या वेळा काटेकोरपणे निश्चित करण्यात आल्या. हा नियम लागू झाल्यानंतर इंडिगोकडे दररोजच्या उड्डाणांची संख्या सांभाळण्यासाठी आवश्यक तेवढे पायलट आणि क्रू उपलब्ध नव्हते.
यामुळेच छोट्या-छोट्या विलंबांचे रूपांतर हळूहळू मोठ्या संकटात झाले आणि शेवटी परिस्थिती नियंत्रणाबाहेर गेली. अशा वेळी फ्लाइट ड्युटी टाइम लिमिट म्हणजे नेमके काय, ज्यामुळे इंडिगोच्या शेकडो फ्लाइट्स जमिनीवरच उभ्या राहिल्या, हे जाणून घेऊया.
दिल्ली विमानतळाने अॅडवायजरी का जारी केली?
दिल्लीतील इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळाने जाहीर केले की तांत्रिक आणि ऑपरेशनल अडचणींमुळे अनेक देशांतर्गत उड्डाणे उशिराने सुरू होत आहेत किंवा रद्द केली जात आहेत. विमानतळ प्रशासनाने प्रवाशांना आवाहन केले की घरून निघण्यापूर्वी त्यांनी आपल्या फ्लाइटची स्थिती संबंधित एअरलाइनकडून नक्की तपासावी.
विमानतळ प्राधिकरणाच्या मते, काही तांत्रिक समस्या आणि संचालनाशी संबंधित अडथळे सध्या सुरू आहेत आणि त्यावर उपाय करण्यासाठी विशेष पथके सतत कार्यरत आहेत.
Indigo वर सर्वाधिक परिणाम का झाला?
गेल्या काही दिवसांपासून IndiGoच्या अनेक उड्डाणांना रद्द करण्यात येत आहे किंवा ती तासन्तास उशिराने सुरू होत आहेत. यामागचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे नवीन FDTL (Flight Duty Time Limit) नियम. या नियमांचा दुसरा टप्पा नोव्हेंबरमध्ये लागू झाला आणि त्यानंतर पायलट व केबिन क्रूच्या कामाच्या तसेच विश्रांतीच्या वेळेत मोठा बदल करण्यात आला.
IndiGo कडे या नवीन नियमांनुसार ऑपरेशन्स सांभाळण्यासाठी आवश्यक तेवढे पायलट आणि केबिन क्रू नव्हते. ही एअरलाइन अत्यंत कमी कर्मचाऱ्यांमध्ये जास्तीत जास्त उड्डाणे चालविण्याच्या मॉडेलवर काम करते. 400 हून अधिक विमानांसह IndiGo दररोज 2,300 पेक्षा जास्त फ्लाइट्स ऑपरेट करते. त्यामुळे सिस्टमच्या एका भागातही अडचण आली तर संपूर्ण ऑपरेशनवर मोठा परिणाम होतो.
फ्लाइट ड्युटी टाइम लिमिट म्हणजे काय?
Flight Duty Time Limit (FDTL) हा असा नियम आहे जो पायलट किती तास सलग उड्डाण करू शकतो, त्याला किमान किती विश्रांती देणे आवश्यक आहे, रात्रीच्या उड्डाणांमध्ये किती लँडिंग करता येतील आणि दोन ड्युटींमध्ये किती अंतर (गॅप) असावा याचे स्पष्ट निर्धारण करतो.
हे नियम पायलट थकलेल्या अवस्थेत उड्डाण करू नयेत यासाठी तयार केले गेले आहेत, कारण पायलटची थकवा स्थिती ही विमान सुरक्षा दृष्टीने अत्यंत गंभीर आणि धोकादायक ठरू शकते.
नवीन FDTL नियमांमध्ये काय बदल झाले?
नवीन FDTL (Flight Duty Time Limit) नियम लागू झाल्यानंतर पायलट आणि क्रूसंबंधी अनेक महत्त्वपूर्ण बदल करण्यात आले. त्यातील प्रमुख बदल खालीलप्रमाणे
पायलटांच्या साप्ताहिक विश्रांतीचा कालावधी 36 तासांवरून 48 तासांपर्यंत वाढवण्यात आला.
रात्रीच्या वेळी होणाऱ्या लँडिंगची मर्यादा 6 वरून 2 वर आणण्यात आली.
रात्रीच्या वेळेची (Night Time) व्याख्या एक तासाने वाढवण्यात आली, म्हणजे रात्रीच्या ड्युटीचा कालावधी अधिक लांब झाला.
रात्रीच्या उड्डाणांमध्ये (Red Eye Flights) क्रूचा वापर खूप मर्यादित करण्यात आला.
या सर्व बदलांचा IndiGo वर थेट परिणाम झाला कारण
IndiGo सर्वाधिक रात्रीच्या फ्लाइट्स चालवते.
क्रूचा वापर आधीच अतिशय टाईट होता.
कर्मचाऱ्यांची संख्या तुलनेने कमी, पण उड्डाणांची संख्या खूप जास्त होती.
यामुळे नवीन नियम लागू झाल्यानंतर IndiGoची फ्लाइट ऑपरेशन्स मोठ्या प्रमाणात प्रभावित झाली.
