चंपाषष्ठी हा खंडोबाचा उत्सव आहे जो मार्गशीर्ष महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील सहाव्या दिवशी साजरा होतो. या दिवशी खंडोबाने मणी-मल्लासुर राक्षसांचा वध केला होता, या विजयाचा उत्सव म्हणून खंडोबाची विशेष पूजा आणि आरती केली जाते.
“जय देवा मार्तंडा । हाती घेउनिया खंडा” आरतीचे महत्त्व
“जय देवा मार्तंडा । हाती घेउनिया खंडा” या ओळी श्री खंडोबाच्या आरतीतील आहेत, ज्या त्यांच्या ‘मल्लाारी’ रूपात शत्रूंना मारणाऱ्या आणि खंडा घेऊन असुरांचा संहार करणाऱ्या रूपाचे वर्णन करतात. या आरतीचा मराठीमध्ये अर्थ आहे की ‘जय देव जय शिव मार्तंडा, तू मणी आणि मल्ल यांसारख्या शत्रूंना मारून त्यांचा संहार करतोस, आणि हातात खंडा घेऊन फिरतोस’.
आरतीचे महत्त्व म्हणजे ती देवाप्रती आपली भक्ती आणि कृतज्ञता व्यक्त करण्याचे एक माध्यम आहे, आणि ती अंधार दूर करून ज्ञानाचा प्रकाश आणण्याचे प्रतीक आहे. आरतीचा उच्चार करणे आणि श्रवण करणे हे भक्तांना मानसिक शांती आणि सकारात्मक ऊर्जा देते.
श्री खंडोबा आरती
जय देवा मार्तंडा । हाती घेउनिया खंडा ॥
मारिले दुष्ट दैत्य । उडे त्रैलोकी झेंडा ॥ धृ. ॥
मातले पृथ्वीवरि । आणि मल्ल दैत्य दोनी ॥
टाकिले ऋषीयाग । यज्ञकुंड विध्वंसुनी ॥
म्हणुनीया अवतरले । गौरीहर शूळपाणी ॥ जय. ॥ १ ॥
साठ कोटी गण सवें । घेउनियां दैत्यावरी ॥
जाऊनियां युद्ध केलें । रण तुंबल भारी ॥
शिवचक्र दैत्यचक्र । युद्ध होय बरोबरी ॥ जय. ॥ २ ॥
त्रिशुळपाणी तप्त । थोर झाले क्रोधामुळें ॥
मारिले खङ्ग जेव्हां । दैत्याचे कंठनाळीं ॥
वरदान मागताती । प्राण अंताचे वेळी ॥ जय. ॥ ३ ॥
मल्ल म्हणे कर्पूरगौरा । हर हर महादेवा मल्हारी जनमुखिं ॥
ऎसा उच्चार व्हावा । उद्धरिले असुरातें ।
म्हणुनीं मल्लारी नांवा । जय. ॥ ४ ॥
चंपाषष्ठीचे दिवशी । ऎसा अवतार झाला ॥
आनंदले सुरवर । म्हणुनी येळकोट बोला ॥
चरणी तुझे लीन नामा ॥ देवा सांभाळी त्याला ॥ जय देवा. ॥ ५ ॥
(टीप : वरील सर्व बाबी MP मराठी Breaking केवळ माहिती म्हणून वाचक-प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवत आहे. यातून MP मराठी Breaking कोणताही दावा करत नाही.)