चित्रपटगृहात प्रदर्शित होण्याच्या काही दिवस आधी, इमरान हाश्मी आणि यामी गौतम यांचा चित्रपट “हक” कायदेशीर वादात अडकला आहे. शाह बानोच्या कुटुंबाने, ज्यांच्यावर हा चित्रपट आधारित आहे, असा आरोप केला आहे की तो त्यांच्या गोपनीयतेचे उल्लंघन करतो आणि चित्रपट निर्मात्यांनी चित्रपट बनवण्यापूर्वी त्यांची संमती घेतली नाही. शाह बानोच्या नातीने चित्रपटाच्या प्रदर्शनाला स्थगिती देण्यासाठी न्यायालयात धाव घेतली आहे.
शाह बानोच्या मुलीने न्यायालयात धाव घेतली
शाह बानोची मुलगी सिद्दीका बेगम हिने मध्य प्रदेश उच्च न्यायालयाच्या इंदूर खंडपीठात ‘हक’ चित्रपटाच्या प्रदर्शनाला स्थगिती देण्याची याचिका दाखल केली आहे. हा चित्रपट ७ नोव्हेंबर रोजी चित्रपटगृहात प्रदर्शित होणार आहे. सिद्दीकाचे वकील तौसिफ वारसी यांनी सांगितले की, चित्रपट निर्मात्यांनी शाह बानोचे नाव किंवा जीवनकथा वापरण्यापूर्वी तिच्या कुटुंबाची संमती घेतली नाही.
वारसी यांनी एएनआयला सांगितले की, “हा चित्रपट एम.ए. खान विरुद्ध शाह बानो बेगम या ऐतिहासिक खटल्यावर आधारित आहे. भारतीय इतिहासात पहिल्यांदाच एका मुस्लिम महिलेने पोटगीसाठी लढा दिला आणि तो खटला जिंकला… एखाद्याचे वैयक्तिक जीवन किंवा नाव वापरण्यापूर्वी त्याची संमती घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण ते गोपनीयतेच्या अधिकारात येते.”
‘अनेक तथ्यांचा विपर्यास करण्यात आला’
शाह बानो यांचे नातू झुबेर अहमद खान यांनीही कुटुंबाच्या संमतीशिवाय चित्रपट बनवल्याबद्दल आपले मत व्यक्त केले. ते म्हणाले, “टीझर प्रदर्शित झाला तेव्हा आम्हाला कळले की माझ्या आजीवर एक चित्रपट बनवण्यात आला आहे. टीझरमध्ये अनेक तथ्यांचा विपर्यास करण्यात आला आहे. ही आमची वैयक्तिक बाब आहे ज्याचे व्यावसायिकीकरण करण्यात आले आहे. त्यांनी आमची परवानगी घ्यायला हवी होती. जनता हा चित्रपट पाहेल आणि त्यांना वाटेल की तो खऱ्या घटनांचे चित्रण करतो.”
तथापि, चित्रपट निर्मात्यांचे म्हणणे आहे की घटनांचे नाट्यमयीकरण करण्यासाठी स्वातंत्र्य घेतले गेले आहे आणि ते काल्पनिक काम आहे. निर्मात्यांचे वकील अजय बगारिया म्हणाले, “चित्रपटाच्या डिस्क्लेमरमध्ये स्पष्टपणे म्हटले आहे की हा चित्रपट दोन गोष्टींनी प्रेरित आहे: १९८५ मध्ये शाह बानोच्या बाजूने सर्वोच्च न्यायालयाचा निकाल आणि ‘बानो, इंडियाज डॉटर’ नावाचे पुस्तक. हे काल्पनिक काम आहे आणि प्रत्येक गोष्ट वस्तुस्थितीनुसार सादर करणे आवश्यक नाही.”
निर्मात्यांना कायदेशीर नोटीस पाठवण्यात आली
याआधी, शाह बानोची मुलगी सिद्दीका बेगम यांनीही निर्मात्यांना कायदेशीर नोटीस पाठवली होती, ज्यामध्ये चित्रपटाच्या “प्रकाशन, प्रदर्शन, प्रमोशन किंवा प्रदर्शनावर” तात्काळ स्थगिती देण्याची मागणी करण्यात आली होती.
‘ऑल अबाउट हक’
सुप्रण एस. वर्मा दिग्दर्शित, ‘हक’ हा चित्रपट १९८५ च्या ऐतिहासिक शाह बानो खटल्यावर आधारित आहे, जो भारतातील महिला हक्क आणि पोटगी कायद्यांशी संबंधित होता. १९७८ मध्ये, ६२ वर्षांच्या शाह बानो यांनी इंदूर न्यायालयात तिचा घटस्फोटित पती, एक श्रीमंत आणि प्रसिद्ध वकील, मोहम्मद अहमद खान यांच्याकडून पोटगी मागण्यासाठी याचिका दाखल केली. या जोडप्याने १९३२ मध्ये लग्न केले होते आणि त्यांना पाच मुले होती. १९८५ मध्ये, सर्वोच्च न्यायालयाने फौजदारी प्रक्रिया संहितेच्या कलम १२५ अंतर्गत शाह बानो पोटगी मिळण्यास पात्र असल्याचा निर्णय दिला. तथापि, पुढच्या वर्षी, राजीव गांधी सरकारने एक कायदा मंजूर केला ज्याने हा निर्णय प्रभावीपणे रद्द केला.