भारतात एक मोठे डिजिटल परिवर्तन घडत आहे. खरं तर, सरकारने निर्देश दिले आहेत की भारतात स्मार्टफोनमध्ये ‘संचार साथी’ अॅप आधीच इंस्टॉल केलेले असेल आणि वापरकर्ता ते काढू किंवा डिसेबल करू शकणार नाही. सध्याच्या फोनमध्ये हे सरकारच्या निर्देशानुसार आवश्यक सॉफ्टवेअर अपडेटद्वारे मिळेल. पण या दरम्यान एक प्रश्न उभा राहतो: सरकार संचार साथीच्या माध्यमातून आपल्याबद्दल प्रत्यक्ष काय मॉनिटर करू शकते? चला याबद्दल जाणून घेऊया.
हे अॅप का डिझाइन केले गेले?
या अॅपचा प्राथमिक उद्देश सायबर सुरक्षा आणि फसवणूक रोखणे आहे. हे टेलिकॉम वापरकर्त्यांना सिमचा गैरवापर, मोबाईल चोरी आणि डिजिटल घोटाळ्यांपासून वाचवण्यासाठी डिझाइन केलेल्या देशव्यापी प्रणालीचा एक भाग आहे. हे अॅप तुमचे कॉल टॅप करणार नाही, तुमचे मेसेज स्कॅन करणार नाही किंवा तुमचा वैयक्तिक डेटा वाचणार नाही. हे केवळ टेलिकॉम ओळख पडताळणी आणि डिव्हाइसची वैधता यावर लक्ष केंद्रित करते.
तुमच्या सिम कनेक्शनबाबत
‘संचार साथी’ अॅपच्या सर्वात महत्त्वाच्या फीचर्सपैकी एक म्हणजे हे वापरकर्ता आणि सरकार दोघांनाही दाखवते की एका ओळखीशी किती मोबाइल नंबर लिंक आहेत. जर कुणीतरी तुमचा आधार किंवा इतर कोणतीही ओळख वापरून फसवणुकीने सिम कार्ड रजिस्टर केले असेल, तर या अॅपच्या माध्यमातून तुम्हाला लगेच याची माहिती मिळेल. त्यानंतर तुम्ही तक्रार करू शकता आणि अनधिकृत नंबर डीएक्टिवेट करून देऊ शकता.
हरवले किंवा चोरी झालेले फोन
सेंट्रल इक्विपमेंट आयडेंटिटी रजिस्टर (CEIR) च्या माध्यमातून ‘संचार साथी’ अधिकाऱ्यांना हरवलेले किंवा चोरी झालेले फोन ट्रॅक करण्यास, त्यांचा IMEI नंबर ब्लॉक करण्यास आणि डिव्हाइस डिसेबल करण्यास मदत करते. एकदा IMEI ब्लॉक झाल्यावर तो फोन कोणत्याही भारतीय नेटवर्कवर वापरणे अशक्य होते, अगदी चोराने सिम कार्ड बदलले तरीही.
चक्षु रिपोर्टिंग सिस्टम
‘चक्षु’ फीचर ही सरकारची नवीन डिजिटल वॉचडॉग आहे. जेव्हा तुम्हाला शकास्पद SMS, WhatsApp मेसेज किंवा OTP स्कॅमसह कोणतीही फसवणूक कॉल येते, तेव्हा तुम्ही संचार साथीच्या माध्यमातून त्याची तातडीने नोंद करू शकता. हे सिस्टम पॅटर्नचे विश्लेषण करते, स्कॅम हॉटस्पॉट्स ओळखते आणि अधिकारी सायबर क्राइमच्या मागील व्यक्ती व नेटवर्क शोधण्यात मदत मिळवतात.
वैयक्तिक कॉल, मेसेज किंवा इतर माध्यमांची कोणतीही देखरेख नाही
सरकारचं म्हणणं आहे की संचार साथी जासूससाठी तयार केलेले नाही. हे तुमच्या कोणत्याही प्रायव्हेट कंटेंटवर देखरेख करत नाही. याचा कार्यक्षेत्र टेलिकॉम आयडेंटिटी, डिव्हाइस वैधता आणि फसवणुकीशी संबंधित रिपोर्टिंगपर्यंत मर्यादित आहे. तुम्हाला सांगायला हरकत नाही की ही अॅप्लिकेशन काढता येण्यासारखी नाही.