सोने हे पारंपरिक आणि विश्वासार्ह गुंतवणुकीचे साधन मानले जाते. आर्थिक अस्थिरता, महागाई आणि चलन अवमूल्यनाच्या काळात सोन्याची किंमत तुलनेने स्थिर राहते, त्यामुळे ते सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय आहे. भारतात सोने केवळ दागिन्यांच्या स्वरूपातच नव्हे तर नाणी, बार, गोल्ड ETF आणि सॉव्हरिन गोल्ड बाँड्समधूनही गुंतवले जाते. वाढत्या जागतिक मागणीमुळे आणि मर्यादित पुरवठ्यामुळे सोन्याचे मूल्य दीर्घकालीन वाढते. विवाह, सण आणि परंपरांमुळे सोन्याची मागणी सातत्याने टिकून असते. आजच्या बदलत्या आर्थिक परिस्थितीत सोने केवळ संपत्तीचे प्रतीक नसून भांडवल सुरक्षित ठेवण्याचा आणि वाढवण्याचा महत्त्वपूर्ण मार्ग बनला आहे. परंतु तुम्ही जर सोन्याच्या किंमतीतील वाढीचा इतिहास पाहिला तर तुम्हाला धक्काच बसेल…१९४७ मध्ये एक तोळा म्हणजेच १० ग्रॅम सोन्याची किंमत ८८ रूपये होती. आज तेवढ्याच सोन्याची किंमत १ लाख आहे…सगळं सविस्तर जाणून घेऊ…
1947-2025 सोन्याच्या दरवाढीचा इतिहास
१९४७ मध्ये एक काळ असा होता जेव्हा १० ग्रॅम सोन्याची किंमत ८८ रुपयांच्या आसपास होती. आज सोन्याने १ लाख रुपयांचा टप्पा ओलांडला आहे. देश स्वतंत्र झाल्यानंतर, अर्थव्यवस्था आणि परकीय चलन साठा दोन्ही हाताळण्यासाठी सोन्याची आयात हळूहळू कमी होऊ लागली. याचा पुरवठा आणि मागणी दोन्हीवर परिणाम झाला. १९९० च्या दशकात, आर्थिक उदारीकरण, महागाई आणि मागणीच्या पद्धतीतील बदलांमुळे सोन्याच्या किमतीत चढ-उतार झाले. याशिवाय भू-राजकीय तणाव आणि चलन मूल्यांकनाचाही किमतींवर परिणाम झाला.
८० वर्षांत सोन्याचे दर नेमके कसे वाढले?
१९४७ मध्ये १० ग्रॅम सोन्याचा दर साधारण ₹८८.६२ होता; आज २४ कॅरट १० ग्रॅमचा दर सुमारे ₹७५ हजार ते १ लाखांच्या आसपास पोहोचला आहे. म्हणजेच दीर्घकालीन दृष्टीने सोन्यात जवळपास ८–९% वार्षिक चक्रवाढ वाढ दिसते. ही वाढ महागाई, रुपयाचे अवमूल्यन, आंतरराष्ट्रीय अस्थिरता, मध्यवर्ती बँकांची (RBI सहित) सोन्याची खरेदी, तसेच आयात शुल्क व कररचनेतील बदल यांमुळे घडली. १९९१ च्या उदारीकरणानंतर रुपयातील हालचालींनीही प्रभाव टाकला. २००८ जागतिक आर्थिक संकट, २०१९–२० महामारी, २०२२ नंतरची भूराजकीय तणाव व उच्च महागाई या प्रत्येक टप्प्यावर सोन्याने “सेफ हेवन” म्हणून संरक्षण दिले.
२०११ च्या वाढीनंतर काही दुरुस्ती झाली, परंतु २०२० नंतर पुन्हा नवे उच्चांक झाले. स्थानिक पातळीवर MCX कोटेशन्स, आयात खर्च, GST/ड्युटी आणि दागिन्यांच्या हंगामी मागणीमुळे भारतात आंतरराष्ट्रीय दरांपेक्षा किंचित फरक राहतो. गुंतवणूक स्वरूप बदलत गेले. भौतिक सोने, नाणी/बार, गोल्ड ETF, आणि सॉव्हरिन गोल्ड बॉण्ड्स (SGB) यांनी पारदर्शकता आणि तरलता वाढवली; SGB मध्ये २.५% व्याज + कॅपिटल गेन सूट (मोच्यावर) हा अतिरिक्त लाभ आहे. सारांश: १९४७–२०२५ कालावधीत सोन्याने दीर्घकालीन संपत्ती-जतन व महागाईपासून बचाव हे दुहेरी उद्दिष्ट प्रभावीपणे साध्य केले. त्यामुळेच सोन्याचे दर झपाट्याने वाढले आणि वाढत राहतील असा अंदाज आहे.
