सोने हे पारंपरिक आणि विश्वासार्ह गुंतवणुकीचे साधन मानले जाते. आर्थिक अस्थिरता, महागाई आणि चलन अवमूल्यनाच्या काळात सोन्याची किंमत तुलनेने स्थिर राहते, त्यामुळे ते सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय आहे. भारतात सोने केवळ दागिन्यांच्या स्वरूपातच नव्हे तर नाणी, बार, गोल्ड ETF आणि सॉव्हरिन गोल्ड बाँड्समधूनही गुंतवले जाते. वाढत्या जागतिक मागणीमुळे आणि मर्यादित पुरवठ्यामुळे सोन्याचे मूल्य दीर्घकालीन वाढते. विवाह, सण आणि परंपरांमुळे सोन्याची मागणी सातत्याने टिकून असते. आजच्या बदलत्या आर्थिक परिस्थितीत सोने केवळ संपत्तीचे प्रतीक नसून भांडवल सुरक्षित ठेवण्याचा आणि वाढवण्याचा महत्त्वपूर्ण मार्ग बनला आहे. अशा संपूर्ण परिस्थितीत गेल्या वर्षभरातील सोन्याच्या दरातील परिवर्तन आपण पाहिले आहे, त्यामुळे २०२६ मध्ये सोन्याचा दर नेमका काय असेल ? असा प्रश्न अनेक जणांना पडला आहे.
२०२६ मध्ये सोन्याची किंमत नेमकी किती असेल ?
जगातील परिस्थिती आणि डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची चाल सध्यासारखीच राहिली किंवा रुपया आणखी कमकुवत झाला, तर 2026 पर्यंत सोन्याची किंमत वाढू शकते. मात्र, सोन्याच्या किमती विक्रमी उच्चांकावर पोहोचल्या असल्याने, तज्ज्ञ विचारपूर्वक आणि शिस्तबद्ध पद्धतीने गुंतवणूक करण्याचा सल्ला देत आहेत.
दिल्ली सराफा संघाच्या आकडेवारीनुसार, या वर्षी 1 जानेवारी रोजी दिल्लीत सोन्याचा भाव 79,390 रुपये प्रति 10 ग्रॅम होता. हा भाव 5 डिसेंबरपर्यंत वाढून 1,32,900 रुपये प्रति 10 ग्रॅम झाला. सोन्याची सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून वाढती मागणी, जागतिक स्तरावरील अनिश्चितता आणि मध्यवर्ती बँकांकडून व्याजदर कमी होण्याची अपेक्षा यांमुळे ही वाढ झाली आहे.
जगात सुरू असलेला तणाव आणि मोठ्या मध्यवर्ती बँकांकडून व्याजदर कमी करण्याची अपेक्षा. भारतात तर हा परतावा आणखी जास्त आहे. देशांतर्गत बाजारात सोन्याची किंमत या वर्षी आतापर्यंत सुमारे 67% वाढली आहे. “जर जगाची परिस्थिती आणि रुपया-डॉलरचे दर सध्यासारखेच राहिले किंवा रुपया आणखी कमकुवत झाला, तर भारतात सोन्याची किंमत 1.45 लाख ते 1.55 लाख रुपये प्रति 10 ग्रॅमपर्यंत जाऊ शकते.” असा तज्ज्ञांचा अंदाज आहे. येत्या वर्षात सोन्याची किंमत 5 ते 15% पर्यंत वाढेल. ते म्हणाले की, “ज्या कारणांमुळे या वर्षी किमती नवीन उच्चांकावर पोहोचल्या होत्या, ती कारणे पुढील वर्षीही कायम राहण्याची पूर्ण शक्यता आहे.”
सध्याची परिस्थिती सोन्यात गुंतवणूक करण्यासाठी खूप चांगली आहे. विशेषतः ज्यांना आपल्या गुंतवणुकीत विविधता आणायची आहे आणि महागाई तसेच जागतिक अनिश्चिततेपासून आपल्या पैशाचे संरक्षण करायचे आहे, त्यांच्यासाठी हे उत्तम आहे.
१९४७ – २०२५ सोन्याच्या दरवाढीचा इतिहास
१९४७ मध्ये एक काळ असा होता जेव्हा १० ग्रॅम सोन्याची किंमत ८८ रुपयांच्या आसपास होती. आज सोन्याने १ लाख रुपयांचा टप्पा ओलांडला आहे. देश स्वतंत्र झाल्यानंतर, अर्थव्यवस्था आणि परकीय चलन साठा दोन्ही हाताळण्यासाठी सोन्याची आयात हळूहळू कमी होऊ लागली. याचा पुरवठा आणि मागणी दोन्हीवर परिणाम झाला. १९९० च्या दशकात, आर्थिक उदारीकरण, महागाई आणि मागणीच्या पद्धतीतील बदलांमुळे सोन्याच्या किमतीत चढ-उतार झाले. याशिवाय भू-राजकीय तणाव आणि चलन मूल्यांकनाचाही किमतींवर परिणाम झाला.
८० वर्षांत सोन्याचे दर नेमके कसे वाढले?
१९४७ मध्ये १० ग्रॅम सोन्याचा दर साधारण ₹८८.६२ होता; आज २४ कॅरट १० ग्रॅमचा दर सुमारे ₹७५ हजार ते १ लाखांच्या आसपास पोहोचला आहे. म्हणजेच दीर्घकालीन दृष्टीने सोन्यात जवळपास ८–९% वार्षिक चक्रवाढ वाढ दिसते. ही वाढ महागाई, रुपयाचे अवमूल्यन, आंतरराष्ट्रीय अस्थिरता, मध्यवर्ती बँकांची (RBI सहित) सोन्याची खरेदी, तसेच आयात शुल्क व कररचनेतील बदल यांमुळे घडली. १९९१ च्या उदारीकरणानंतर रुपयातील हालचालींनीही प्रभाव टाकला. २००८ जागतिक आर्थिक संकट, २०१९–२० महामारी, २०२२ नंतरची भूराजकीय तणाव व उच्च महागाई या प्रत्येक टप्प्यावर सोन्याने “सेफ हेवन” म्हणून संरक्षण दिले.
२०११ च्या वाढीनंतर काही दुरुस्ती झाली, परंतु २०२० नंतर पुन्हा नवे उच्चांक झाले. स्थानिक पातळीवर MCX कोटेशन्स, आयात खर्च, GST/ड्युटी आणि दागिन्यांच्या हंगामी मागणीमुळे भारतात आंतरराष्ट्रीय दरांपेक्षा किंचित फरक राहतो. गुंतवणूक स्वरूप बदलत गेले. भौतिक सोने, नाणी/बार, गोल्ड ETF, आणि सॉव्हरिन गोल्ड बॉण्ड्स (SGB) यांनी पारदर्शकता आणि तरलता वाढवली; SGB मध्ये २.५% व्याज + कॅपिटल गेन सूट (मोच्यावर) हा अतिरिक्त लाभ आहे. सारांश: १९४७–२०२५ कालावधीत सोन्याने दीर्घकालीन संपत्ती-जतन व महागाईपासून बचाव हे दुहेरी उद्दिष्ट प्रभावीपणे साध्य केले. त्यामुळेच सोन्याचे दर झपाट्याने वाढले आणि वाढत राहतील असा अंदाज आहे.
