इलेक्ट्रॉनिक मतदान यंत्रांचा (EVM) मुद्दा देशात अनेकदा चर्चेत असतो. काही जण असा युक्तिवाद करतात की EVM पूर्णपणे सुरक्षित आहेत, तर काहीजण त्या हॅक केल्या जाऊ शकतात का असा प्रश्न विचारतात. सत्य हे आहे की EVM साधेपणा आणि स्वतंत्र ऑपरेशनला प्राधान्य देण्यासाठी डिझाइन केले होते, परंतु सुरक्षा आणि ऑडिट यंत्रणेचे थर त्यांना आणखी मजबूत बनवतात.
ईव्हीएमची मूलभूत रचना आणि सुरक्षेचा पहिला स्तर

भारतातील ईव्हीएम हार्डवेअर-आधारित आहेत आणि ऑफलाइन ऑपरेट करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत, म्हणजेच ते कोणत्याही नेटवर्क किंवा इंटरनेटशी कनेक्ट केलेले नाहीत. त्यांची सर्किटरी, मेमरी आणि व्होट स्टोरेज स्थानिक आहेत, ज्यामुळे रिमोट हॅकिंगसाठी इंटरनेट अॅक्सेस अशक्य होतो. ही रचना ईव्हीएमचा सर्वात मूलभूत सुरक्षा स्तर आहे.
व्हीव्हीपीएटी
ईव्हीएमसोबत बसवलेले व्हीव्हीपीएटी (व्होटर-व्हेरिफाइड पेपर ऑडिट ट्रेल) सिस्टम मतदाराला त्यांच्या पसंतीची कागदी पावती दाखवते आणि हे पेपर रोल नंतर मोजता येतात. जर काही शंका उद्भवली तर, व्हीव्हीपीएटी रोल मोजून ईव्हीएमच्या नोंदी पडताळल्या जातात. हा एक प्रमुख ऑडिट लेयर आहे जो कोणत्याही तांत्रिक वादात निर्णायक ठरू शकतो.
संशोधन आणि सुरक्षा प्रश्न
अनेक आंतरराष्ट्रीय आणि भारतीय संशोधन पत्रांमध्ये असे दिसून आले आहे की जर मशीन भौतिकरित्या उघडली गेली आणि त्यात छेडछाड केली गेली किंवा स्टोरेज दरम्यान सुरक्षा राखली गेली नाही तर कोणत्याही इलेक्ट्रॉनिक मतदान प्रणालीमध्ये सैद्धांतिकदृष्ट्या भेद्यता असू शकते. म्हणून, सुरक्षा मशीनच्या अंतर्गत डिझाइनपुरती मर्यादित नाही तर संपूर्ण निवडणूक प्रक्रियेपर्यंत विस्तारते: उत्पादन, साठवणूक, वाहतूक, मतदान केंद्र हाताळणी आणि मतमोजणी. या पैलूंमध्ये देखरेख, पक्ष प्रतिनिधींची उपस्थिती आणि निवडणुकीनंतरच्या सी अँड व्ही (तपासणी आणि पडताळणी) प्रक्रियांचा समावेश आहे.
असे दावे वेळोवेळी समोर आले आहेत आणि काही व्यक्तींनी हॅकिंग केल्याचा दावाही केला आहे, परंतु निवडणूक आयोग आणि त्यानंतरच्या पडताळणीत अनेकदा हे दावे निराधार असल्याचे आढळले आहे. निवडणूक आयोगाने वारंवार सांगितले आहे की EVM-VVPAT प्रणाली मजबूत आणि विश्वासार्ह आहे आणि निवडणूक ऑडिटमध्ये कोणताही छेडछाड आढळली नाही.
कोणत्या तंत्रज्ञानामुळे आणि प्रक्रियांमुळे EVM सुरक्षित होतात?
नेटवर्क अॅक्सेसचा अभाव रिमोट हल्ले करणे कठीण करते. परवानगी-आधारित प्रोग्रामिंग आणि हॅश-चेकिंग मशीनच्या फर्मवेअर आणि मेमरी नियंत्रित करतात. कोणत्याही मतमोजणी दरम्यान व्हीव्हीपीएटी ऑडिट ट्रेलचा वापर सामंजस्यासाठी केला जातो. द्विपक्षीय प्रोटोकॉल आणि कडक लॉजिस्टिक्स (सिंक केलेले स्टोरेज, वेअरहाऊस मॉनिटरिंग, पक्ष निरीक्षक) एकत्रितपणे सुरक्षेचे अनेक स्तर तयार करतात.