भारतामध्ये दरवर्षी 15 ऑगस्ट रोजी संपूर्ण देशात उत्साह आणि अभिमानाने स्वातंत्र्य दिन साजरा केला जातो. यंदा देश आपला 79 वा स्वातंत्र्य दिन साजरा करत आहे. हा दिवस भारताच्या इतिहासातील एक सुवर्णक्षण आहे, जो आपल्याला स्वातंत्र्याची किंमत आणि त्याचे महत्त्व सतत आठवत ठेवतो.
मात्र भारतातील दोन असेही जिल्हे आहेत, जिथे 15 ऑगस्ट नव्हे तर दोन दिवसांनी म्हणजेच 18 ऑगस्ट रोजी स्वातंत्र्य दिन साजरा केला जातो. अखेर यामागचे कारण काय आहे? हे समजून घेऊया.
कारण काय होते
१५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताला ब्रिटीश गुलामगिरीतून स्वातंत्र्य मिळाले पण हे स्वातंत्र्य संपूर्ण भारतासाठी एकसारखे नव्हते. पश्चिम बंगालमधील काही भाग भारताचा भाग नव्हते. ज्यामध्ये मालदा आणि नादिया यांचा समावेश होता. त्यावेळी हे भाग पूर्व पाकिस्तानचा भाग म्हणून घोषित करण्यात आले होते. त्यामुळे १५ ऑगस्ट रोजी येथे स्वातंत्र्य साजरे करण्यात आले नाही. हे भाग पूर्णपणे भारतात समाविष्ट करण्यासाठी तीन दिवस लागले, त्यानंतर माउंटबॅटन यांनी १८ ऑगस्ट रोजी फाळणीचा नकाशा दुरुस्त केला. तेव्हापासून येथील लोक १८ ऑगस्ट रोजी स्वातंत्र्यदिन साजरा करतात. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळाले तेव्हा येथे उत्सवाऐवजी निदर्शने सुरू झाली. येथील लोक पाकिस्तानमध्ये सामील झाल्याबद्दल आश्चर्यचकित झाले.
नकाशात दुरुस्ती
ही परिस्थिती सुधारण्यासाठी, त्यावेळचे प्रमुख नेते पंडित श्यामा प्रसाद मुखर्जी आणि नादियाच्या राजघराण्यासारख्या प्रभावशाली व्यक्तींनी ब्रिटिश प्रशासनावर दबाव आणला. त्यांनी या भागांचा भारतात समावेश करण्याची मागणी केली. हा मुद्दा तत्कालीन व्हाइसरॉय लॉर्ड माउंटबॅटन यांच्यापर्यंत पोहोचला आणि त्यांनी फाळणीच्या नकाशात दुरुस्ती करण्याचे आदेश दिले. १७ ऑगस्ट १९४७ च्या रात्री, ही दुरुस्ती पूर्ण झाली आणि हे भाग अधिकृतपणे भारताचा भाग घोषित करण्यात आले. या कारणास्तव, नादिया आणि मालदामध्ये १८ ऑगस्ट हा दिवस स्वातंत्र्य दिन म्हणून साजरा केला जातो.
स्वातंत्र्य दिनाचे महत्त्व काय आहे?
15 ऑगस्ट 1947 रोजी पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी दिल्लीच्या लाल किल्ल्यावर तिरंगा फडकावला आणि आपले ऐतिहासिक भाषण दिले. हा दिवस भारतासाठी एका नव्या युगाची सुरुवात होती. स्वातंत्र्य दिनाचे महत्त्व केवळ स्वातंत्र्य मिळाल्यापुरते मर्यादित नाही, तर हा दिवस आपल्याला त्या असंख्य स्वातंत्र्य सैनिकांच्या बलिदानाची आठवण करून देतो.
हा दिवस आपल्यामध्ये एकात्मता, राष्ट्रीय अभिमान आणि देशाप्रती कर्तव्यभावना अधिक दृढ करतो. दरवर्षी 15 ऑगस्टला लाल किल्ल्यावर पंतप्रधान राष्ट्रध्वज फडकवतात आणि देशाला संबोधित करतात. याच दिवशी शाळा, महाविद्यालये आणि सरकारी कार्यालयांमध्ये सांस्कृतिक कार्यक्रम, परेड आणि देशभक्तीपर गीते सादर केली जातात. स्वातंत्र्य दिन आपल्याला लोकशाही, समानता आणि बंधुतेच्या मूल्यांना अंगीकारण्याची प्रेरणा देतो.
