मतदार याद्या अचूक, अद्ययावत आणि पारदर्शक व्हाव्यात यासाठी भारतीय निवडणूक आयोगाने १२ राज्यांमध्ये एक विशेष सघन पुनरीक्षण मोहीम सुरू केली आहे. बिहारमध्ये या मोहिमेचा पहिला टप्पा आधीच पूर्ण झाला आहे. या प्रक्रियेचा उद्देश आणि ती सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत कशी कार्य करते ते पाहूया.
विशेष सघन पुनरीक्षण मोहीम ही एक त्रुटीमुक्त मतदार यादी आहे. ती नवीन पात्र मतदारांची ओळख पटवते, मृत किंवा स्थलांतरित व्यक्तींची नावे काढून टाकते आणि चुकीची माहिती दुरुस्त करून नवीन आणि अचूक मतदार यादी तयार करते. ही मोहीम बूथ-स्तरीय अधिकारी आणि निवडणूक नोंदणी अधिकाऱ्यांच्या देखरेखीखाली मोठ्या प्रमाणात आयोजित केली जाते.
घरोघरी पडताळणी
एसआयआर प्रक्रियेतील पहिल्या टप्प्यात बूथ-स्तरीय अधिकाऱ्यांकडून घरोघरी पडताळणी केली जाते. त्यानंतर प्रत्येक बूथ-स्तरीय अधिकारी त्यांच्या मतदारसंघातील प्रत्येक घराला भेट देऊन विद्यमान मतदार तपशीलांची पडताळणी करतात आणि नवीन नोंदी प्रविष्ट करतात. या प्रक्रियेदरम्यान, ते नोंदणीकृत मतदारांची माहिती पडताळतात आणि १८ वर्षे वय पूर्ण केलेल्या किंवा अलीकडेच त्या भागात स्थलांतरित झालेल्यांची ओळख पटवतात. ते मृत्युमुखी पडलेल्या किंवा स्थलांतरित झालेल्यांची माहिती देखील गोळा करतात. अचूकता सुनिश्चित करण्यासाठी, आधार कार्ड आणि मोबाईल नंबर यासारखी आवश्यक कागदपत्रे देखील गोळा केली जातात आणि रहिवाशांना गणना फॉर्म वितरित केले जातात.
ड्राफ्ट मतदार याद्यांचे प्रकाशन
अधिकाऱ्यांनी गोळा केलेल्या डेटाची पडताळणी आणि संकलन केल्यानंतर, निवडणूक आयोग प्रारूप मतदार यादी तयार करते. या प्रारूप याद्या अधिकृत निवडणूक आयोग आणि मुख्य निवडणूक अधिकाऱ्यांच्या वेबसाइटद्वारे जनतेला उपलब्ध करून दिल्या जातात. मतदारांना पाहण्यासाठी त्या मतदान केंद्रांवर देखील प्रदर्शित केल्या जातात.
दावे आणि हरकती मागवल्या
मतदार यादीचा प्रारूप प्रकाशित होताच, आयोग दावे आणि हरकतींसाठी एक विशेष विंडो उघडतो. या टप्प्यात, नागरिक वगळलेल्या किंवा चुकीच्या माहितीसाठी विनंती सादर करू शकतात. ज्यांची नावे गहाळ आहेत ते फॉर्म ६ द्वारे समावेशासाठी अर्ज करू शकतात. इतर वैयक्तिक तपशील दुरुस्त करण्यासाठी किंवा चुकीच्या नोंदींवर आक्षेप घेण्यासाठी फॉर्म ७ किंवा फॉर्म ८ सादर करू शकतात. हे अर्ज ऑनलाइन किंवा संबंधित निवडणूक नोंदणी अधिकाऱ्यांच्या कार्यालयात प्रत्यक्ष सादर करता येतात.
दाव्याची समीक्षा आणि पडताळणी
एकदा आक्षेप प्राप्त झाल्यानंतर, निवडणूक नोंदणी अधिकारी आणि सहाय्यक निवडणूक नोंदणी अधिकारी प्रत्येक प्रकरणाची काळजीपूर्वक समीक्षा करतात. अर्जदारांना किंवा आक्षेप घेणाऱ्यांना वैयक्तिक सुनावणीसाठी बोलावले जाऊ शकते आणि प्रदान केलेल्या सर्व कागदपत्रांच्या आधारे निर्णय घेतला जातो.
मतदार यादीचे अंतिम प्रकाशन
सर्व आक्षेपांचे निरसन आणि दुरुस्त्या पूर्ण झाल्यानंतर, मतदार यादीची अंतिम आवृत्ती तयार केली जाते. अंतिम मतदार यादी अधिकृतपणे एका निश्चित तारखेला प्रकाशित केली जाते आणि वेबसाइटद्वारे किंवा मतदान केंद्रांवर प्रदर्शित केलेल्या सूचनांद्वारे राजकीय पक्ष आणि जनतेला शेअर केली जाते.
