लडाखमध्ये पूर्ण राज्याचा दर्जा आणि संविधानाच्या सहाव्या अनुसूचीमध्ये समावेश करण्याच्या मागणीसाठी दीर्घकाळापासून आंदोलन सुरू आहे. सोनम वांगचुक या चळवळीतील एक प्रमुख व्यक्तिमत्त्व म्हणून उदयास आल्या आहेत, त्यांनी या मुद्द्यावर असंख्य शांततापूर्ण निदर्शने आणि उपोषणांचे नेतृत्व केले आहे. तथापि, २५ सप्टेंबर रोजी लेहमध्ये झालेल्या निदर्शनांमध्ये हिंसाचार झाला, ज्यामध्ये चार जणांचा मृत्यू झाला आणि ८० हून अधिक जण जखमी झाले, ज्यात पोलिस अधिकारीही होते.
त्यानंतर सरकारने सोनम वांगचुक यांना हिंसाचारासाठी जबाबदार धरले. गृह मंत्रालयाने म्हटले की वांगचुक यांच्या भाषणांमुळे जमावाला भडकावण्यात आला, ज्यामुळे भाजप कार्यालयावर जाळपोळ आणि दगडफेक अशा घटना घडल्या. दुसऱ्या दिवशी त्यांच्या एनजीओचा एफसीआरए परवाना रद्द करण्यात आला आणि त्यानंतर पोलिसांनी त्यांना अटक केली. गृह मंत्रालय आणि इतर तपास संस्थांनी असा दावा केला आहे की सोनम वांगचुक आणि त्यांच्या संस्थांना गेल्या काही वर्षांत मोठ्या प्रमाणात परदेशी आणि कॉर्पोरेट निधी मिळाला आहे. हा निधी विविध योजना, प्रकल्प आणि सामाजिक कार्यक्रमांच्या नावाखाली मिळाला होता. तर, सोनम वांगचुक यांना सरकारकडून किती निधी मिळाला ते जाणून घेऊया.
सोनम वांगचुक यांना किती सरकारी निधी मिळाला?
सरकारच्या अहवालातील आणि तपासातील निष्कर्ष खरोखरच धक्कादायक आहेत. सरकारचा दावा आहे की वांगचुक यांच्या संस्थांना वैध परवान्यांशिवाय मोठ्या प्रमाणात परदेशी निधी मिळाला. HIAL ला FCRA नोंदणीशिवाय सुमारे ₹१५ दशलक्ष परदेशी निधी मिळाला. SECMOL च्या FCRA खात्यातील उल्लंघनाच्या अनेक घटना उघडकीस आल्या. २०१८ ते २०२४ दरम्यान, विविध खात्यांमध्ये १६.८ दशलक्ष रुपयांचा परदेशी निधी आला. २०२१ ते २०२४ दरम्यान त्यांच्या वैयक्तिक खात्यातून २३ दशलक्ष रुपये परदेशात पाठवण्यात आले. सरकारने असेही म्हटले आहे की सोनम वांगचुक यांना अनेक खाजगी आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील कंपन्यांकडून मोठ्या प्रमाणात CSR निधी मिळाला.
सरकार काय म्हणते?
गृह मंत्रालयाने आरोप केला आहे की सोनम वांगचुक यांनी वारंवार एफसीआरए कायद्याचे उल्लंघन केले आहे, परदेशी निधीचा गैरवापर केला आहे, अघोषित खात्यांमध्ये निधी लपवला आहे आणि प्रक्षोभक भाषणांद्वारे लडाखमध्ये हिंसाचार भडकावला आहे. या आरोपांनंतर, त्यांचा एफसीआरए परवाना रद्द करण्यात आला आहे. सीबीआय आणि आयकर विभागाने आर्थिक अनियमिततेची चौकशी सुरू केली आहे आणि वांगचुक यांना अटक करण्यात आली आहे. वांगचुक यांचा दावा आहे की सरकार त्यांचा आवाज दाबण्यासाठी त्यांना खोट्या प्रकरणांमध्ये अडकवत आहे. तो देशद्रोही नाही, परंतु लडाखसाठी संवैधानिक हक्कांची मागणी करत आहे.