दरवर्षी, भारतातील लाखो लोक त्यांचे उत्पन्न आयकर विभागाला कळवतात. पगार, व्यवसाय, शेअर बाजार किंवा गुंतवणुकीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर कर भरणे ही एक सामान्य गोष्ट आहे. पण तुम्हाला माहिती आहे का की भारतात असे एक राज्य आहे जिथे उत्पन्न कर शून्य आहे? या राज्यातील रहिवासी त्यांच्या उत्पन्नावर कोणताही आयकर भरत नाहीत. चला यामागील कारण जाणून घेऊया.
ही कर सवलत का दिली जाते?
सिक्कीम हे भारतातील एक राज्य आहे ज्याला आयकरातून सूट आहे. ही सवलत भारतीय संविधानाच्या विशेष कलम ३७१(एफ) अंतर्गत देण्यात आली आहे. १९७५ मध्ये जेव्हा सिक्कीम भारताचा भाग झाला तेव्हा त्याची स्वतःची प्रशासकीय व्यवस्था आणि कर व्यवस्था होती. भारत सरकारने त्यावेळी आश्वासन दिले होते की सिक्कीमचे पारंपारिक कायदे आणि नियम कायम ठेवले जातील. हे वचन पूर्ण करण्यासाठी, सिक्कीमला विशेष दर्जा देणारे कलम ३७१(एफ) संविधानात समाविष्ट करण्यात आले.
शिवाय, आयकर कायद्याच्या कलम १०(२६एएए) नुसार सिक्कीममधील मूळ रहिवाशांना पूर्ण कर सवलत मिळते. या कलमाअंतर्गत, सिक्कीममध्ये राहणाऱ्या आणि विषय प्रमाणपत्रे धारण करणाऱ्यांसाठी पगार, व्यवसाय, गुंतवणूक, व्याज किंवा शेअर्समधून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर कोणताही कर आकारला जात नाही.
हा लाभ कोणाला मिळत नाही?
सिक्कीममधील करमुक्त योजना सर्वांना लागू होत नाही. ही सूट फक्त १९६१ च्या सिक्कीम विषय नियमांनुसार नोंदणीकृत असलेल्या किंवा त्यांचे वंशज असलेल्यांनाच मिळते. याचा अर्थ असा की जे सिक्कीमचे मूळ रहिवासी नाहीत किंवा जे नंतर येथे स्थायिक झाले आहेत त्यांना कर भरावा लागतो. म्हणूनच जर कोणी सिक्कीममध्ये काम करतो पण रहिवासी नाही, तर त्यांना उर्वरित भारताप्रमाणेच उत्पन्न कर भरावा लागतो.
ही व्यवस्था अजूनही का अस्तित्वात आहे?
सिक्कीमची कर सवलत ही केवळ आर्थिक सवलत नाही तर सांस्कृतिक संवर्धनाचे प्रतीक आहे. ही तरतूद सिक्कीमची ऐतिहासिक आणि सामाजिक ओळख जपण्यासाठी करण्यात आली होती. यामुळे स्थानिक लोकांना केवळ आर्थिक दिलासा मिळत नाही तर त्यांच्या पारंपारिक आणि सामाजिक संरचना देखील मजबूत होतात.
देशाचे अद्वितीय कर मॉडेल
सिक्कीम हे भारतातील एकमेव राज्य आहे जिथे तेथील मूळ रहिवासी उत्पन्न कर भरत नाहीत. ही पद्धत देशात इतरत्र कुठेही प्रचलित नाही. तथापि, जीएसटी आणि राज्य सरकारने लादलेले कर यासारखे इतर कर सिक्कीममध्ये लागू राहतात. ही विशेष सूट सिक्कीमला केवळ प्रशासकीयच नव्हे तर आर्थिकदृष्ट्याही एक अद्वितीय राज्य बनवते.
