आज दिल्लीच्या विज्ञान भवनात आयोजित करण्यात आलेल्या भव्य समारंभात ७१व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांचे (National Film Awards 2025) वितरण पार पडले. देशाच्या राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते या पुरस्कारांचे वितरण झाले, आणि भारतीय चित्रपटसृष्टीतील काही उत्तम कलाकारांचा सन्मान करण्यात आला.
या वेळी बॉलिवूडचे दोन लोकप्रिय चेहरे शाहरुख खान आणि राणी मुखर्जी यांना सर्वोत्तम अभिनयासाठी राष्ट्रीय पुरस्काराने गौरविण्यात आले. मात्र, हे पुरस्कार मिळाल्यानंतर एक गोष्ट सर्वांच्या लक्षात आली — ती म्हणजे दोघांना मिळालेल्या रोख बक्षिसाच्या रकमेतील फरक.
शाहरुख खानला पहिल्यांदाच राष्ट्रीय पुरस्कार मिळाला, पण रक्कम कमी?
शाहरुख खान यांना त्यांच्या २०२३ मध्ये आलेल्या हिट चित्रपट ‘जवान’ मधील प्रभावी अभिनयासाठी सर्वोत्तम अभिनेता म्हणून राष्ट्रीय पुरस्कार जाहीर झाला. त्यांच्या चाहत्यांसाठी ही अत्यंत आनंदाची बातमी होती, कारण त्यांच्या तीन दशकांच्या कारकिर्दीतला हा पहिलाच राष्ट्रीय पुरस्कार ठरला. परंतु, या विभागात फक्त शाहरुखच नव्हे तर दुसरा उमदा अभिनेता विक्रांत मेस्सी यालाही ‘१२th फेल’ या चित्रपटातील भूमिकेसाठी त्याच विभागात समान पुरस्कार मिळाला.
राष्ट्रीय पुरस्कारांच्या नियमांनुसार, जर एका विभागात एकापेक्षा जास्त विजेते असतील, तर रोख बक्षीसाची रक्कम विजेत्यांमध्ये वाटून दिली जाते. या कारणामुळे, २ लाख रुपयांचे बक्षीस शाहरुख खान आणि विक्रांत मेस्सी यांना प्रत्येकी १ लाख रुपये देऊन विभागले गेले.
राणी मुखर्जीला पूर्ण बक्षीस रक्कम National Film Awards 2025
दुसऱ्या बाजूला, राणी मुखर्जी यांना त्यांच्या भावनिक आणि वास्तवाधारित चित्रपट ‘मिसेस चटर्जी वर्सेस नॉर्वे’ मधील अभिनयासाठी सर्वोत्तम अभिनेत्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, या विभागात फक्त राणी मुखर्जीच विजेती ठरल्या. त्यामुळे, त्यांना संपूर्ण ३ लाख रुपयांचे रोख बक्षीस देण्यात आले, जे या पुरस्काराबरोबर निर्धारित केलेले असते.
राष्ट्रीय पुरस्कारांमध्ये काय-काय दिले जाते?
राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार हे केवळ ट्रॉफी देऊन संपत नाहीत, तर प्रत्येक विजेत्याला विशिष्ट प्रकारचे सन्मानचिन्ह, रोख रक्कम, आणि गौरवचिन्ह दिले जाते.
स्वर्ण कमल : जर एखाद्या विभागात एकच विजेता असेल (उदा. सर्वोत्तम अभिनेत्री, सर्वोत्तम चित्रपट, सर्वोत्तम दिग्दर्शक), तर त्या विजेत्याला “स्वर्ण कमल” व ३ लाख रुपयांचे रोख बक्षीस दिले जाते.
रजत कमल : जर विभागात एकापेक्षा अधिक विजेते असतील (उदा. सर्वोत्तम अभिनेता), तर सर्व विजेत्यांना “रजत कमल” आणि २ लाख रुपयांचे बक्षीस दिले जाते. मात्र, ही रक्कम सर्व विजेत्यांमध्ये समान प्रमाणात विभागली जाते.
या पुरस्कार वितरणामध्ये झालेल्या रोख बक्षीसाच्या विभागणीने अनेकांना आश्चर्याचा धक्का दिला. शाहरुख खान यांना चाहत्यांनी जरी पुरस्कार मिळाल्याचा आनंद व्यक्त केला, तरी बक्षिसाच्या रकमेवरून चर्चा सुरू झाली आहे. दुसरीकडे, राणी मुखर्जी यांना एकट्याच विजेती असल्यामुळे अधिक रोख बक्षीस मिळालं, हे त्यांच्या चाहत्यांसाठी एक सन्मानास्पद बाब ठरली. राष्ट्रीय पुरस्कार मिळणे हे कलाकारासाठी केवळ सन्मानाचे नव्हे, तर त्यांच्या कार्याची अधिकृत मान्यता असते. आणि त्या बरोबरच, पुरस्कारासोबत मिळणारी रक्कम सुद्धा कलाकारांच्या कामाचे आर्थिक मूल्य अधोरेखित करते.