आषाढ महिना, हिंदू पंचांगानुसार वर्षातील चौथा महिना असून, धार्मिक आणि सांस्कृतिक दृष्ट्या खूप महत्त्वाचा मानला जातो. या महिन्यात अनेक व्रतवैकल्ये, सण आणि उत्सव साजरे केले जातात. या महिन्यात पावसाळ्याला सुरुवात होते आणि निसर्गाच्या दृष्टीनेही हा महत्त्वाचा काळ असतो. आषाढ महिन्यात भगवान विष्णूची पूजा करणे शुभ मानले जाते.
आषाढ महिन्याचे धार्मिक महत्त्व
आषाढ महिना हा धार्मिक दृष्ट्या खूप महत्त्वाचा मानला जातो. या महिन्यात अनेक सण, व्रतवैकल्ये आणि धार्मिक कार्यांना विशेष महत्त्व आहे. भगवान विष्णूंची पूजा, तसेच शंकराची उपासना या महिन्यात केली जाते. आषाढी एकादशी, गुप्त नवरात्री, व्यास-पौर्णिमा (गुरुपौर्णिमा) आणि जगन्नाथ रथयात्रा यांसारखे महत्त्वाचे धार्मिक कार्यक्रम या महिन्यात येतात.
भगवान विष्णूंचा महिना
आषाढ महिन्यात भगवान विष्णूंची पूजा करणे खूप शुभ मानले जाते. या महिन्यात भक्त उपवास करतात आणि विष्णूंची आराधना करतात. आषाढ महिना भगवान विष्णूंला समर्पित आहे. या महिन्यात विष्णूची पूजा केल्याने विशेष फळ मिळते, असे मानले जाते. आषाढ महिन्यात भगवान विष्णूंची पूजा, मंत्रजप आणि नामस्मरण करणे शुभ मानले जाते.
देवशयनी एकादशी
आषाढ महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशीला देवशयनी एकादशी म्हणतात. या दिवसापासून भगवान विष्णू चार महिन्यांसाठी योगनिद्रेत जातात, असे मानले जाते. त्यामुळे या दिवसापासून पुढील चार महिने कोणतेही शुभ कार्य केले जात नाही. या दिवशी भगवान विष्णू क्षीरसागरात शेषनागावर झोपी जातात, असे मानले जाते. त्यामुळे या दिवसाला देवशयनी एकादशी म्हणतात. या दिवसापासून चातुर्मास देखील सुरू होतो, ज्यामध्ये शुभ कार्ये थांबवली जातात.
आषाढी एकादशी
आषाढ महिन्यात पंढरपूरची वारी निघते, जी वारकरी संप्रदायासाठी खूप महत्त्वाची आहे. या दिवशी महाराष्ट्रातून लाखोंच्या संख्येने वारकरी पंढरपूरला विठ्ठलाच्या दर्शनासाठी येतात. आषाढी एकादशीला उपवास करणे खूप महत्त्वाचे मानले जाते. यामुळे पुण्य मिळते, अशी धार्मिक श्रद्धा आहे. या दिवशी उपवास, पूजा आणि दान केल्याने मनोकामना पूर्ण होतात.
जगन्नाथ रथयात्रा
आषाढ महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या द्वितीयेला जगन्नाथ पुरी येथे जगन्नाथ रथयात्रा निघते, जी एक प्रसिद्ध धार्मिक यात्रा आहे. या महिन्यात, भगवान जगन्नाथ, त्यांचे मोठे बंधू बलभद्र आणि बहीण सुभद्रा यांच्या मूर्ती रथांमध्ये विराजमान होऊन मोठ्या उत्साहात शहरातून फिरवल्या जातात. या यात्रेमुळे लोकांना देवाचे दर्शन घडते आणि त्यांच्यात भक्तीची भावना वाढते. रथ ओढल्याने किंवा यात्रेत सहभागी होऊन लोकांना पुण्य मिळते, अशी धार्मिक श्रद्धा आहे. रथयात्रा एक मोठा उत्सव असतो, ज्यात विविध जाती-धर्माचे लोक एकत्र येतात, ज्यामुळे समाजात एक्य आणि प्रेम वाढते.
व्यास-पौर्णिमा (गुरुपौर्णिमा)
आषाढ महिन्यातील पौर्णिमा ही गुरुपौर्णिमा म्हणून साजरी केली जाते, ज्याला व्यास पौर्णिमा देखील म्हणतात. या दिवशी महर्षी व्यास यांचा जन्म झाला होता, ज्यांना वेदांचे लेखक आणि आद्य गुरु मानले जाते. या दिवशी गुरु आणि शिष्यातील नात्याचे महत्त्व सांगितले जाते, आणि शिष्य आपल्या गुरूंना आदराने वंदन करून त्यांच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त करतात. या दिवशी पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करणे, सत्यनारायणाची कथा सांगणे आणि गुरुंची पूजा करणे यांसारख्या गोष्टींना विशेष महत्त्व आहे.
(टीप : वरील सर्व माहिती उपलब्ध स्त्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल MP मराठी Breaking कोणताही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही.)
