गर्भाशयात बाळाच्या विकसित होणाऱ्या सुरुवातीच्या इंद्रियांपैकी एक म्हणजे श्रवणशक्ती. जन्मापूर्वी ते बाह्य जगाशी एक आवश्यक संबंध प्रदान करते. तथापि, गर्भ १८ आठवड्यांच्या वयात ध्वनींना प्रतिसाद देऊ लागतो. ही प्रक्रिया हळूहळू होते आणि गर्भधारणेदरम्यान विकसित होत राहते. सुरुवातीला, बाळे त्यांच्या आईच्या शरीरातून येणारे अंतर्गत आवाज ऐकतात आणि नंतर बाह्य ध्वनी देखील ओळखू लागतात. बाळांमध्ये ही भावना कधी विकसित होते ते जाणून घेऊया.
दुसऱ्या महिन्याच्या दरम्यान विकास
दुसऱ्या महिन्याच्या दरम्यान शिशूच्या चेहऱ्याच्या आकारणी होऊ लागते, डोळे आणि कान तयार होतात. सुमारे ९ आठवड्यांच्या वयात कान डोक्याच्या कडांवर लहान उभारांप्रमाणे दिसू लागतात. मात्र, या टप्प्यात शिशूची ऐकण्याची क्षमता अजून विकसित झालेली नसते. तरीही हा टप्पा पुढील विकासासाठी पाया घालतो.
चौथ्या महिन्यापासून ऐकण्याची क्षमता सुरू होते
चौथ्या महिन्यापर्यंत शिशूची ऐकण्याची क्षमता काम करू लागते. या अवस्थेत शिशू आंतरिक आवाज ऐकू लागतो, जसे आईचा हृदयाचा ठोका, रक्त प्रवाह आणि पचनाशी संबंधित आवाज.
पाचव्या महिन्यात शिशूचा विकास
पाचव्या महिन्यात शिशू हलचाली आणि जोरदार आवाजांसाठी अधिक जागरूक होऊ लागतो. त्यांना बाहेरच्या जगातील काही आवाजे जसे कुत्र्यांचा भुंकण्याचा आवाज किंवा खोल आवाज असलेले संगीत ऐकू येऊ लागते. शिशू सूक्ष्म हालचालींसह या आवाजांना प्रतिक्रिया देखील देतात.
सहाव्या महिन्यात हृदयाचे ठोके ओळखू शकतात
बाळांची श्रवणशक्ती सुधारू लागते. ते त्यांच्या आईचा आवाज आणि हृदयाचे ठोके ओळखू शकतात. अचानक, मोठ्या आवाजाने ते घाबरतात आणि पालकांना अनेकदा या प्रतिक्रियांना थोडीशी लाथ किंवा स्थितीत बदल म्हणून समजते. या टप्प्यात श्रवण स्मृती निर्मिती सुरू होते.
सातवा महिना
सातव्या महिन्यापर्यंत, बाळांचे कान पूर्णपणे विकसित होतात. ते संभाषणे, संगीत आणि वातावरणीय आवाज यासह बाह्य आवाज अधिक स्पष्टपणे ऐकू शकतात. बाळे परिचित आवाजांना प्रतिसाद देऊ लागतात आणि ओळखीची स्पष्ट चिन्हे दाखवू शकतात.
आठवा आणि नववा महिना
या काळात, बाळांचे ऐकणे अधिक विकसित होते. ते वेगवेगळ्या आवाजांमध्ये आणि आवाजांमध्ये, विशेषतः त्यांच्या आईच्या आवाजांमध्ये फरक करू लागतात. हे श्रवण शिक्षण जन्मानंतरही चालू राहते, ज्यामुळे नवजात बाळांना परिचित आवाज आणि गर्भाशयात ऐकलेली भाषा ओळखता येते.