ज्येष्ठ बॉलिवूड अभिनेते आणि माजी खासदार धर्मेंद्र यांचे दुःखद निधन झाले आहे. त्यांच्या निधनाने संपूर्ण बॉलिवूड इंडस्ट्रीवर शोककळा पसरली आहे. धर्मेंद्र यांचे वैयक्तिक आयुष्य नेहमीच चर्चेचा विषय राहिले आहे. दोनदा लग्न केलेले त्यांचे कुटुंब अनेकदा बातम्यांमध्ये राहिले आहे. तथापि, एक प्रश्न जो सर्वात जास्त गंभीर बनला आहे तो म्हणजे: कायद्यानुसार त्यांचे खासदार पेन्शन कोणाला मिळेल? त्यांची पहिली पत्नी प्रकाश कौर की त्यांची दुसरी पत्नी हेमा मालिनी? हा प्रश्न केवळ भावनांबद्दल नाही तर कायदेशीर नियमांबद्दल देखील आहे. चला जाणून घेऊया.
धर्मेंद्र यांचे दुसरे लग्न बेकायदेशीर का आहे?
भारतात, खासदारांना पेन्शन स्पष्ट नियमांनुसार दिले जाते. नियमांमध्ये स्पष्टपणे म्हटले आहे की खासदाराच्या मृत्यूनंतर, पेन्शन त्याच्या कायदेशीररित्या वैध पत्नीला दिली जाते. याचा अर्थ असा की ते पूर्णपणे पतीच्या कोणत्या लग्नाला कायदेशीररित्या वैध आहे यावर अवलंबून असते. धर्मेंद्र यांचे पहिले लग्न १९५४ मध्ये प्रकाश कौर यांच्याशी झाले होते. नंतर, हेमा मालिनी यांच्याशी लग्न करण्यासाठी, धर्मेंद्र यांनी दुसरा धर्म स्वीकारला आणि पुन्हा लग्न केले, कारण मुस्लिम वैयक्तिक कायद्यानुसार बहुपत्नीत्वाला परवानगी आहे.
कायदेशीर तज्ज्ञांच्या मते, जर पहिली पत्नी जिवंत असेल आणि पतीने घटस्फोट न घेता दुसरे लग्न केले तर हिंदू विवाह कायद्यानुसार दुसरे लग्न बेकायदेशीर मानले जाते.
पेन्शन कोणाला मिळेल?
अशा प्रकरणांमध्ये, पहिली पत्नी कायदेशीर पती/पत्नी असल्याने तिला पेन्शन मिळते. लग्न कायदेशीररित्या प्रमाणित होईपर्यंत दुसरी पत्नी पेन्शनसाठी पात्र नाही.
पण हा विषय तिथेच संपत नाही. खासदार पेन्शनबाबतचे नियम सीसीएस (पेन्शन) नियम, २०२१ अंतर्गत देखील समाविष्ट आहेत, ज्यामध्ये स्पष्टपणे म्हटले आहे की जर एखाद्या पुरुषाला दोन कायदेशीररित्या वैध पत्नी असतील तर पेन्शन समान प्रमाणात विभागली जाईल, म्हणजेच ५०-५०. ही परिस्थिती फक्त तेव्हाच अस्तित्वात आहे जेव्हा दोन्ही विवाह कायद्यानुसार वैध असतील.
जर दोन्ही पत्नी कायदेशीर असतील तर काय?
येथे मनोरंजक गोष्ट अशी आहे की जर पतीने आपल्या पहिल्या पत्नीला घटस्फोट दिला असेल आणि घटस्फोटानंतर पुन्हा लग्न केले असेल तर दोन्ही पत्नींना कायदेशीर मानले जाते. या प्रकरणात, पेन्शन पहिली पत्नी, दुसरी पत्नी आणि पहिल्या पत्नीपासून जन्मलेल्या मुलांमध्ये समान प्रमाणात विभागले जाऊ शकते. त्याचप्रमाणे, जर पत्नींपैकी एकीचा मृत्यू झाला किंवा ती पेन्शन मिळविण्यास कायदेशीररित्या पात्र नसेल, तर तिचा वाटा तिच्या मुलांना दिला जातो. कुटुंबाची जबाबदारी एकाच व्यक्तीवर येऊ नये आणि अधिकार समान प्रमाणात वाटले जावेत यासाठी हा नियम तयार करण्यात आला.
धर्मेंद्रच्या प्रकरणात नियम
धर्मेंद्रच्या प्रकरणात या नियमांवर अनेकदा वाद होतात कारण, त्यांच्या दोन्ही पत्नींच्या सामाजिक दर्जाला सार्वजनिकरित्या मान्यता देण्यात आली असली तरी, कायदेशीररित्या, प्रकाश कौर ही धर्मेंद्रची कायदेशीर पत्नी आहे. जरी धर्मांतराद्वारे दुसरे लग्न केले असले तरी, जर पहिले लग्न हिंदू विवाह कायद्यानुसार आधीच वैध असेल, तर घटस्फोटाशिवाय दुसरे लग्न अवैध मानले जाते. अशा प्रकरणांमध्ये, पेन्शन फक्त पहिल्या पत्नीलाच मिळते.
