गेल्या काही दिवसांपासून सोने आणि चांदीच्या किमती वाढत आहेत. बाजारात या मौल्यवान धातूंच्या किमतीत कोणतीही घट झालेली नाही. उलट, दररोज नवीन विक्रम प्रस्थापित होत आहेत. चांदीच्या किमतींनी आतापर्यंतचा उच्चांक गाठला आहे, तर सोन्याच्या किमतीही वेगाने नवीन शिखर गाठत आहेत. आज, १४ ऑक्टोबर २०२५ रोजी, देशातील प्रमुख सराफा बाजारात २४ कॅरेट सोने प्रति ग्रॅम १२,८८३ रुपयांना विकले जात आहे.
सोन्याची किंमत जास्त असूनही, भारत जगभरात सोन्यावरील प्रेमासाठी ओळखला जातो. तुम्हाला माहिती आहे का भारतात किती सोने आहे आणि देशात अजूनही कुठे सोन्याचे खाणकाम होते? चला जाणून घेऊया.
भारतात किती सोने आहे?
भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या २०२५ च्या अहवालानुसार, देशात एकूण ८७९.५८ मेट्रिक टन सोने आहे. यापैकी ५११.९९ टन सोने देशात आहे, तर अंदाजे ३४८.६२ टन परदेशात (जसे की बँक ऑफ इंग्लंड आणि बँक फॉर इंटरनॅशनल सेटलमेंट्सकडे) आहे. आंतरराष्ट्रीय सोन्याचा दर उच्च राहिल्याने या सोन्याची किंमत सातत्याने वाढत आहे. रुपयाच्या घसरणीमुळे त्याचे मूल्य आणखी वाढले आहे.
भारतातील एकमेव सोन्याची खाण
जरी भारत जगातील सर्वोच्च सोने आयातदारांपैकी एक आहे, तरी सोन्याच्या उत्पादनात त्याचा वाटा खूपच कमी आहे. भारतात फक्त काही सक्रिय सोन्याच्या खाणी आहेत, त्यापैकी सर्वात मोठी आणि सर्वात जुनी कर्नाटकातील हुट्टी सोन्याची खाणी आहे. रायचूर जिल्ह्यात स्थित, ही खाण दरवर्षी अंदाजे १,७०० किलो सोन्याचे उत्पादन करते. पुढील दीड वर्षात उत्पादन दरवर्षी ५,००० किलो पर्यंत वाढवण्याची राज्य सरकारची योजना आहे. हुट्टी सोन्याची खाणी कर्नाटक सरकारद्वारे चालवली जाते आणि भारतातील एकमेव मोठी कार्यरत सोन्याची खाण युनिट आहे.
दुसरी सर्वात मोठी सोन्याची खाण कोणती होती?
कोलार गोल्ड फील्ड्स (केजीएफ) ही एकेकाळी भारतातील सर्वात मोठी सोन्याची खाण होती, परंतु ती २००१ मध्ये बंद करण्यात आली. आता, सरकार त्याच्या जुन्या शेपटींमधून (खाणकामानंतर सोडलेला कचरा) सोने काढण्यासाठी एका नवीन योजनेवर काम करत आहे. अहवाल असे सूचित करतात की केजीएफच्या शेपटींमध्ये अंदाजे ३२ दशलक्ष टन साहित्य आहे, ज्यामध्ये अजूनही सोने आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून प्रक्रिया केल्यास, दरवर्षी अंदाजे ७०० ते ७५० किलो सोने काढता येते.
इतर कोणत्या जिल्ह्यांमध्ये सोन्याच्या खाणी आहेत?
राजस्थान, झारखंड आणि आंध्र प्रदेश सारख्या राज्यांमध्येही सोन्याच्या खाणी शोधण्याच्या टप्प्यात आहेत किंवा सुरू होणार आहेत. राजस्थानच्या बांसवाडा जिल्ह्यातील भुकिया-जगपुरा ब्लॉकमध्ये सोन्याचे साठे ओळखले गेले आहेत. झारखंडच्या कुंदरकोचा भागातही मर्यादित सोन्याचे खाणकाम सुरू आहे.
